Als antwoord op het huidige NBA-spagaat formuleerde het NBA-bestuur recentelijk dit visie document. Vol met waarheden als koeien en fraaie vergezichten hoe te komen van Beroepsorganisatie 2 naar 3. Maar geeft deze visie antwoord op het breed gedragen gevoel van publiek onbehagen over accountants?

Als exponent van dat publieke onbehagen constateert de Tweede Kamer hier dat het verdienmodel op de schop moet. De minister antwoord in onmacht ‘Laten we deze hete aardappel eerst eens ontleden, voordat we nieuwe wetten maken’.

Maar die 6 (tenminste) hete aardappelen zijn al ontleed onder punt 12 van de oorzakenanalyse in het MCA-rapport: 1. ver­dien- en 2. verrekenmodel 3. client en publiek belang 4. fraude detectie, 5. auditkwaliteit 6. oligopolie Big-Four. En de MCA-conclusie is dat "een duidelijke en evenwichtige visie op ge­noem­de onderwerpen ontbreekt tot op heden".

En de NBA visie verstopt deze onderwerpen achter waarheden als koeien en fraaie vergezichten maar weigert deze fundamentele problemen te bespreken. En een cultuur van gaan voor het grote geld bij OOB-kantoren, via een wettelijk monopolie omgezet in OOB-oligopolie leidt alleen tot meer onbalans en meer opstand.

Monopolie, auditkwaliteit en balans

De discussie over audit kwaliteit staat stevig in de belangstelling. Twee OOB-kantoren hebben het aangedurfd zich publiekelijk te verzetten bij de Rotterdamse bestuursrechter tegen boete besluiten van de AFM. Verschillende definities van audit-kwaliteit zijn daarbij het onder­lig­gende thema. De discussie werd afgetrapt door Marianna van der Zijde (bestuurslid NBA, ex AFM) en op­gepakt door Arjan Brouwer (PWC). Twee weten­schappers aan de VU betogen hier dat nadere invulling van het begrip ‘professio­neel oordeel’ noodzakelijk is. Hoeveel ruimte en autonomie houdt een accountant naast check-list voor een inschatting van risico’s op basis van kennis, ervaring, eigen inzicht en verant­woor­delijkheid?

Deze discussie is nauw verwant met dit betoog van Jan Bouwens om de verplichte accoun­tantscontrole af te schaffen. Dat verbe­tert de kwaliteit want dan kunnen bedrijven signalen omtrent hun kwaliteit aan de buitenwereld afgeven door voor de beste accountant te kiezen. Die kan zich zo waar maken via zijn eigen auditkwaliteit i.p.v. zich samen met vele anderen verschuilen achter verplicht gestelde sjablones.

Samen met Arnout van Kempen (ex AFM) geeft het komende komende symposium een aanzet voor de juiste balans in deze discussie buiten de rechtszaal en buiten gevoelige relaties met de toezichthouder AFM.

Klassejustitie, balans en opstand

Uit de nieuwspagina van de Stichting Wakkere Accountant (SWA) blijkt dat op 3-10-2017 het SWA-bestuur verzocht aan het NBA-bestuur om de balans te herstellen tussen de tucht­rech­te­lijke aanpak bij MKB- en OOB-kantoren. Uit deze NBA-reactie bleek echter weinig terug­houdend­heid gezien talloze tuchtklachten tegen MKB-kantoren en niet 1 tegen OOB-kantoren. Vervol­gens reageerde het SWA-bestuur met deze oproep een eind te maken aan deze klasse­justitie tussen MKB- en OOB-kantoren.

De fei­ten wekken immers de indruk dat de OOB-­kanto­ren zich via de NBA een feitelijk oligopolie hebben weten te verschaffen in de belangrijkste toezichthoudende organen binnen de NBA (Raad voor Toezicht + ­Bezwarencommissie) en daar­bui­ten (Accountants­kamer). Ook blijkt dat het NBA-bestuur haar eigen wettelijke regels in art. 3 en 12.6 WAB niet naleeft en haar OOB-leden in het bijzonder art. 5 VGBA niet nakomen.

Via een persbericht heeft het SWA-bestuur aange­kon­digd eind October tuchtklachten in te dienen tegen de OOB-leden in het NBA-bestuur. Gezien de samenstelling van de Accountants­kamer heeft deze klacht weinig slaagkans in Zwolle, misschien bij CBB.

Dit oligopolistische NBA-karakter loopt parallel met de klacht van OvRAN over concurrentiever­valsing, in civiel appel bij Hof den Haag, hoor­zitting op donderdag 22-02-2018, 09:30 uur. Waar MKB-kantoren zuchten onder regel- en toetsingsdruk op al hun activiteiten, hebben de OOB-kantoren zich via zogenaamd zelfstandige afdelingen waar formeel geen accountants in dienst zijn zich weten vrij te stellen van al die regel- en toetsingsdruk.

MKB-toetsingen: balans en opstand

In het kader van opstand tegen de oligopolis­tische OOB-karaktertrekjes van de NBA, is ook de zitting van de Accountantskamer op 3-11-2017, 10:30 uur van belang tegen liefst 26 accountants waaronder NBA-bestuursleden met 64 klachten. Ongeacht de uitkomst van deze zaak, uiterst leerzaam voor alle MKB-accoun­tants. Daar begint zichtbaar te worden hoe het toetsingscircus faalt en welke argumenten succesvol zijn bij onterechte toetsingen.

De argumenten in bovenstaande zaak zijn een begin van een syllabus over suc­ces­volle argumenten tegen onterechte MKB-toet­singen. Het zou toch wel erg praktisch zijn als een syllabus gebaseerd op harde jurisprudentie uitwijst wat ernstige en niet-ernstige tekort­komingen zijn volgens het hoogste orgaan in de keten van toetser naar CBB. Want alleen bij ernstige tekortkomingen kan een negatief oordeel B of C volgen. Van belang is ook harde jurisprudentie over (ernstige) tekortkomingen die onmiddellijk inhoudelijk weerlegd kunnen worden. Of onvoldoende zijn gemotiveerd waardoor art. 3.2 en 3.4.6 AWB van toepassing raken. Een dergelijke syllabus kan ook outsiders duidelijker maken dat toetsingen vooral papieren kwaliteit toetst en weinig ruimte laten voor een professioneel oordeel.

Vandaar dat we ieder MKB-kantoor dat ooit getoetst is hierbij uitnodigen om alle documentatie voor dat goede doel ter beschikking te stellen. Vertrouwelijkheid gegarandeerd. S.v.p. verzenden naar ons secretariaat.

Paul Stoele bekend via deze zaak en andere ervaringsdeskundigen zullen als inleiders functioneren op dit komende symposium.